مشاوره توانبخشی فرایندی جامع و گل نگر است که به افراد با ناتوانی جسمی، روانی، شناختی و عاطفی برای رسیدن به استقلال و خودباوری یاری و کمک میرساند این فرایند از مداخلههای حرفهای، اجتماعی، و رفتاری تشکیل شده است که به صورت انفرادی یا گروهی انجام میشود مشاوره توانبخشی یک رویکرد درمانی است که برای کمک به بهبود زندگی افراد مبتلا به بیماری روانی طراحی شده است. هدف آن آموزش مهارتهای عاطفی، شناختی و اجتماعی است تا به آنها کمک کن تا حد امکان مستقل در جوامع خود زندگی و کار کنند.
مشاوره توانبخشی خدمت حرفه ای است که برای کمک به سازگاری بهتر بیماران با پیامدهای روان شناختی ، خانوادگی ، اجتماعی و شغلی بیماری های جسمی و روانی شدید و مزمن ، قطع عضو و یا فلج حرکتی ، سوء مصرف مواد و اعتیاد و معلولیت های اجتماعی ، توسط روان شناسان مشاور آموزش دیده به این منظور ارائه می شود.
افراد ناتوان، مبتلا به بیماری های روانی و سایر اختلالات روانپزشکی گاهی اوقات به کمک در جنبه های مختلف زندگی خود نیاز دارند از جمله محیط های کاری، زندگی، اجتماعی و یادگیری. یکی از رویکردهایی که می تواند به این افراد در مدیریت علائم و بهبود عملکرد کمک کند، به عنوان توانبخشی روانی اجتماعی شناخته می شود.
تاریخچه توانبخشی روانی اجتماعی
قبل از دهههای ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، غیرعادی نبود که افراد مبتلا به بیماریهای روانی جدی در نهادها قرار گیرند. رویکرد درمان مسائل مربوط به سلامت روان از آن زمان تا کنون تغییر قابل ملاحظه ای داشته و منجر به نهاد زدایی شده است. این رشته در ایران برای اولین بار در گروه مشاوره دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی راه اندازی شد و اولین دوره دانشجویان کارشناس ارشد مشاوره توانبخشی در سال ۸۰ جذب شدند . با توجه به نیاز جامعه و از طرفی رسالت دانشگاه علوم بهزیستی وتوانبخشی، در سال تحصیلی۹۱-۹۰ با پذیرش دانشجو در مقطع دکترا این گرایش مشاوره گسترش پیدا کرد.
امروزه بر کمک به افرادی که دارای شرایط سلامت روان هستند، تاکید می شود که تا حد امکان مستقل زندگی کنند و به طور کامل در جوامعی که در آن زندگی می کنند ادغام شوند.
در حالی که ننگ پیرامون بیماری روانی هنوز وجود دارد، توانبخشی روانی-اجتماعی تلاش می کند به کاهش تعصب و تقویت شمول اجتماعی کمک کند. این رویکرد از آنچه به عنوان مدل بهبودی بیماری روانی شناخته می شود، استفاده می کند.
بهبودی کامل اغلب هدف است، اما بهعنوان یک فرآیند بهجای یک نتیجه در نظر گرفته میشود. توانبخشی روانی اجتماعی بر توانایی فرد برای بهبودی متمرکز است. و بر ارائه توانمندسازی، شمول اجتماعی، حمایت و مهارت های مقابله ای متمرکز است زندگی هر فردی منحصر به فرد است و توانبخشی روانی-اجتماعی می تواند به افراد مبتلا به بیماری روانی کمک کند تا معنا، امید و رشد را بدون توجه به توانایی ها یا تأثیرات شرایط بیابند.
مشاوره توانبخشی می تواند برای افراد سودمند باشد؟
افراد ناتوان، مبتلا به بیماری های روانی و سایر اختلالات روانپزشکی گاهی اوقات به کمک در جنبه های مختلف زندگی خود نیاز دارند از جمله محیط های کاری، زندگی، اجتماعی و یادگیری. یکی از رویکردهایی که می تواند به این افراد در مدیریت علائم و بهبود عملکرد کمک کند، به عنوان توانبخشی روانی اجتماعی شناخته می شود.
مشاوره توانبخشی یک رویکرد درمانی است که برای کمک به بهبود زندگی افراد مبتلا به بیماری روانی طراحی شده است. هدف آن آموزش مهارتهای عاطفی، شناختی و اجتماعی است تا به آنها کمک کند تا حد امکان مستقل در جوامع خود زندگی و کار کنند.
تاریخچه توانبخشی روانی اجتماعی
قبل از دهههای ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، غیرعادی نبود که افراد مبتلا به بیماریهای روانی جدی در نهادها قرار گیرند. رویکرد درمان مسائل مربوط به سلامت روان از آن زمان تا کنون تغییر قابل ملاحظه ای داشته و منجر به نهاد زدایی شده است.
امروزه بر کمک به افرادی که دارای شرایط سلامت روان هستند، تاکید می شود که تا حد امکان مستقل زندگی کنند و به طور کامل در جوامعی که در آن زندگی می کنند ادغام شوند.
در حالی که ننگ پیرامون بیماری روانی هنوز وجود دارد، توانبخشی روانی-اجتماعی تلاش می کند به کاهش تعصب و تقویت شمول اجتماعی کمک کند. این رویکرد از آنچه به عنوان مدل بهبودی بیماری روانی شناخته می شود، استفاده می کند.
بهبودی کامل اغلب هدف است، اما بهعنوان یک فرآیند بهجای یک نتیجه در نظر گرفته میشود. توانبخشی روانی اجتماعی بر توانایی فرد برای بهبودی متمرکز است. و بر ارائه توانمندسازی، شمول اجتماعی، حمایت و مهارت های مقابله ای متمرکز است.
زندگی هر فردی منحصر به فرد است و توانبخشی روانی-اجتماعی می تواند به افراد مبتلا به بیماری روانی کمک کند تا معنا، امید و رشد را بدون توجه به توانایی ها یا تأثیرات شرایط بیابند.
اهداف توانبخشی روانی اجتماعی
صرف نظر از اینکه خدمات روانی اجتماعی چه شکلی دارند، اهداف اصلی شامل کمک به افراد در این احساس است:
توانمند : هر فردی باید احساس کند که میتواند اهداف خود را تعیین کند و از قدرت و استقلال برای پیگیری آن اهداف برخوردار باشد.
امیدوار : ممکن است افراد در نتیجه وضعیت خود احساس تضعیف کنند. توانبخشی بر کمک به مراجعان برای احساس امیدواری نسبت به آینده تمرکز دارد.
ماهر : هدف توانبخشی آموزش مهارت هایی است که به آنها کمک می کند شرایط خود را مدیریت کنند و زندگی ای را که می خواهند زندگی کنند. این شامل مهارت های زندگی، مهارت های کاری، مهارت های اجتماعی و غیره است.
پشتیبانی شده : متخصصان سلامت روان به مشتریان کمک می کنند تا روابط و ارتباطات اجتماعی را در جامعه خود ایجاد کنند.
اصول مشاوره توانبخشی
تعدادی از اصول کلیدی مشاوره توانبخشی روانی-اجتماعی وجود دارد که به نحوه برخورد متخصصان بهداشت روانی که در این زمینه کار می کنند به کار خود کمک می کند. این اصول عبارتند از:
همه مردم پتانسیل هایی دارند که می توان آنها را توسعه داد.
مردم حق تعیین سرنوشت دارند.
تاکید بر نقاط قوت فرد به جای توجه به علائم بیماری.
نیازهای هر فرد متفاوت است.
خدمات حرفه ای باید متعهد باشد و تا حد امکان در یک محیط عادی انجام شود.
تمرکز بر مدل اجتماعی مراقبت (در مقابل مدل پزشکی) وجود دارد.
به جای تثبیت بر گذشته، بر زمان حال متمرکز است.
درمانهای توانبخشی روانی-اجتماعی چند رشتهای و اغلب ماهیت زیستروانی-اجتماعی هستند. این دیدگاه تشخیص میدهد که بیماری روانی بر بخشهای مختلف زندگی از جمله سیستمهای بیولوژیکی، اجتماعی و روانشناختی تأثیر میگذارد. نه تنها هر یک از این سیستم ها تحت تأثیر سلامت روان هستند، بلکه به طور جدایی ناپذیری به هم مرتبط هستند. هنگامی که چیزی بر یک منطقه تأثیر می گذارد، مطمئناً بر سایر مناطق نیز تأثیر می گذارد.
با توجه به این موضوع، مشاوره توانبخشی روانی-اجتماعی رویکردی کاملاً فردی دارد و تشخیص می دهد که سایر متخصصان بهداشت روان و پزشکان ممکن است برای مشارکت در روند درمان مورد نیاز باشند. مراقبت فردی ممکن است به ترکیبی از خدمات و درمان موثر نیاز داشته باشد. این اغلب مستلزم تسهیل دسترسی به مراقبت از حوزه های مختلف است.
برای مثال، یک فرد مبتلا به یک بیماری روانی ممکن است به خدمات توانبخشی روانی اجتماعی نیاز داشته باشد که مهارتهای اساسی زندگی و اجتماعی را هدف قرار میدهد، اما ممکن است به درمان شامل دارو و رواندرمانی نیز نیاز داشته باشد. درمان وضعیت آنها علائم خاص فرد را هدف قرار می دهد، در حالی که توانبخشی بر روند بهبودی و ادغام مجدد متمرکز است.
رویکرد تیمی تضمین می کند که فرد به ابزارها و منابع مورد نیاز برای دستیابی به اهداف اعلام شده دسترسی دارد.
مشاوره توانبخشی می تواند برای افراد سودمند باشد؟
افراد ناتوان، مبتلا به بیماری های روانی و سایر اختلالات روانپزشکی گاهی اوقات به کمک در جنبه های مختلف زندگی خود نیاز دارند از جمله محیط های کاری، زندگی، اجتماعی و یادگیری. یکی از رویکردهایی که می تواند به این افراد در مدیریت علائم و بهبود عملکرد کمک کند، به عنوان توانبخشی روانی اجتماعی شناخته می شود.
مشاوره توانبخشی یک رویکرد درمانی است که برای کمک به بهبود زندگی افراد مبتلا به بیماری روانی طراحی شده است. هدف آن آموزش مهارتهای عاطفی، شناختی و اجتماعی است تا به آنها کمک کند تا حد امکان مستقل در جوامع خود زندگی و کار کنند.
تاریخچه توانبخشی روانی اجتماعی
قبل از دهههای ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، غیرعادی نبود که افراد مبتلا به بیماریهای روانی جدی در نهادها قرار گیرند. رویکرد درمان مسائل مربوط به سلامت روان از آن زمان تا کنون تغییر قابل ملاحظه ای داشته و منجر به نهاد زدایی شده است.
امروزه بر کمک به افرادی که دارای شرایط سلامت روان هستند، تاکید می شود که تا حد امکان مستقل زندگی کنند و به طور کامل در جوامعی که در آن زندگی می کنند ادغام شوند.
در حالی که ننگ پیرامون بیماری روانی هنوز وجود دارد، توانبخشی روانی-اجتماعی تلاش می کند به کاهش تعصب و تقویت شمول اجتماعی کمک کند. این رویکرد از آنچه به عنوان مدل بهبودی بیماری روانی شناخته می شود، استفاده می کند.
بهبودی کامل اغلب هدف است، اما بهعنوان یک فرآیند بهجای یک نتیجه در نظر گرفته میشود. توانبخشی روانی اجتماعی بر توانایی فرد برای بهبودی متمرکز است. و بر ارائه توانمندسازی، شمول اجتماعی، حمایت و مهارت های مقابله ای متمرکز است.
زندگی هر فردی منحصر به فرد است و توانبخشی روانی-اجتماعی می تواند به افراد مبتلا به بیماری روانی کمک کند تا معنا، امید و رشد را بدون توجه به توانایی ها یا تأثیرات شرایط بیابند.
مشاوره توانبخشی روانی اجتماعی
اهداف توانبخشی روانی اجتماعی
صرف نظر از اینکه خدمات روانی اجتماعی چه شکلی دارند، اهداف اصلی شامل کمک به افراد در این احساس است:
توانمند : هر فردی باید احساس کند که میتواند اهداف خود را تعیین کند و از قدرت و استقلال برای پیگیری آن اهداف برخوردار باشد.
امیدوار : ممکن است افراد در نتیجه وضعیت خود احساس تضعیف کنند. توانبخشی بر کمک به مراجعان برای احساس امیدواری نسبت به آینده تمرکز دارد.
ماهر : هدف توانبخشی آموزش مهارت هایی است که به آنها کمک می کند شرایط خود را مدیریت کنند و زندگی ای را که می خواهند زندگی کنند. این شامل مهارت های زندگی، مهارت های کاری، مهارت های اجتماعی و غیره است.
پشتیبانی شده : متخصصان سلامت روان به مشتریان کمک می کنند تا روابط و ارتباطات اجتماعی را در جامعه خود ایجاد کنند.
اصول مشاوره توانبخشی
تعدادی از اصول کلیدی مشاوره توانبخشی روانی-اجتماعی وجود دارد که به نحوه برخورد متخصصان بهداشت روانی که در این زمینه کار می کنند به کار خود کمک می کند. این اصول عبارتند از:
همه مردم پتانسیل هایی دارند که می توان آنها را توسعه داد.
مردم حق تعیین سرنوشت دارند.
تاکید بر نقاط قوت فرد به جای توجه به علائم بیماری.
نیازهای هر فرد متفاوت است.
خدمات حرفه ای باید متعهد باشد و تا حد امکان در یک محیط عادی انجام شود.
تمرکز بر مدل اجتماعی مراقبت (در مقابل مدل پزشکی) وجود دارد.
به جای تثبیت بر گذشته، بر زمان حال متمرکز است.
درمانهای توانبخشی روانی-اجتماعی چند رشتهای و اغلب ماهیت زیستروانی-اجتماعی هستند. این دیدگاه تشخیص میدهد که بیماری روانی بر بخشهای مختلف زندگی از جمله سیستمهای بیولوژیکی، اجتماعی و روانشناختی تأثیر میگذارد. نه تنها هر یک از این سیستم ها تحت تأثیر سلامت روان هستند، بلکه به طور جدایی ناپذیری به هم مرتبط هستند. هنگامی که چیزی بر یک منطقه تأثیر می گذارد، مطمئناً بر سایر مناطق نیز تأثیر می گذارد.
با توجه به این موضوع، مشاوره توانبخشی روانی-اجتماعی رویکردی کاملاً فردی دارد و تشخیص می دهد که سایر متخصصان بهداشت روان و پزشکان ممکن است برای مشارکت در روند درمان مورد نیاز باشند. مراقبت فردی ممکن است به ترکیبی از خدمات و درمان موثر نیاز داشته باشد. این اغلب مستلزم تسهیل دسترسی به مراقبت از حوزه های مختلف است.
برای مثال، یک فرد مبتلا به یک بیماری روانی ممکن است به خدمات توانبخشی روانی اجتماعی نیاز داشته باشد که مهارتهای اساسی زندگی و اجتماعی را هدف قرار میدهد، اما ممکن است به درمان شامل دارو و رواندرمانی نیز نیاز داشته باشد. درمان وضعیت آنها علائم خاص فرد را هدف قرار می دهد، در حالی که توانبخشی بر روند بهبودی و ادغام مجدد متمرکز است.
رویکرد تیمی تضمین می کند که فرد به ابزارها و منابع مورد نیاز برای دستیابی به اهداف اعلام شده دسترسی دارد.
مشاوره توانبخشی برای چه کسانی مفید است؟
بسیاری از افراد می توانند از مشاوره توانبخشی روانی-اجتماعی بهره مند شوند، اما همه افراد مبتلا به بیماری روانی به آن نیاز ندارند. برای برخی، دارو، درمان یا ترکیبی از این دو ممکن است برای بازگرداندن عملکرد کافی باشد. توانبخشی زمانی می تواند مفید باشد که افراد نیاز به بهبود عملکرد، توانمندی ها، شناخت بیشتر مهارت های خود و بازیابی عملکردشان نیاز دارند.
کسانی که ممکن است از توانبخشی روانی اجتماعی بهره مند شوند عبارتند از:
افرادی که پس از درمان برای بازگرداندن عملکرد کامل خود به کمک نیاز دارند
کسانی که ناتوان هستند و نیاز به کمک مداوم در حوزه های مختلف زندگی دارند
افرادی که در عین عملکرد، احساس می کنند که به حمایت و کمک بیشتری نیاز دارند
افرادی که فاقد محیط حمایتی و منابع مورد نیاز برای دستیابی به عملکرد کامل هستند
افراد مبتلا به بیماری های مزمن و شدید روانپزشکی می توانند از خدمات توانبخشی روانی اجتماعی بهره مند شوند. این می تواند به آنها کمک کند تا مهارت های اساسی را بیاموزند که به آنها امکان می دهد عملکرد خود را انجام دهند و با شرایط خود کنار بیایند. افراد دارای ناتوانی های ذهنی و شناختی می توانند از کسب مهارت های زندگی، اجتماعی و مراقبت از خود بهره مند شوند.
زمان پس از تشخیص یک وضعیت سلامت روان ، یک دوره گذار عمده است. بیماران ممکن است برخی از عملکرد خود را از دست بدهند، اما رویکردهای جدید ممکن است به آنها اجازه دهد تا وضعیت خود را بهتر مدیریت کنند. ممکن است بیماری آنها رفتن به مدرسه یا کار یا حفظ روابط حمایتی با دیگران را دشوار کرده باشد. بسیاری از جنبه های زندگی از جمله وضعیت شغلی فرد، وضعیت مسکن و زندگی خانوادگی می تواند تحت تاثیر قرار گیرد.
رویکردهای مشاوره توانبخشی
توانبخشی روانی اجتماعی مبتنی بر این ایده است که افراد برای دستیابی به استقلال انگیزه دارند و می توانند برای رسیدن به اهداف خود سازگار شوند .
رویکردهای فعلی مورد استفاده در این شکل از توانبخشی ترکیبی از بهترین شیوه های مبتنی بر شواهد و شیوه های نوظهور و امیدوارکننده است. مهم نیست از چه استراتژی های خاصی استفاده می شود، تمرکز بر بازیابی عملکرد اجتماعی و روانی است.
درمانهای توانبخشی روانی-اجتماعی خاص بسته به نیازهای فرد و منابع موجود میتواند به طور قابلتوجهی متفاوت باشد. این فرآیند به شدت فردی، شخص محور و مشارکتی است.
توانبخشی مؤثر شامل یک برنامه جامع است که به زندگی و عملکرد مراجع می پردازد و یک متخصص توانبخشی روانی-اجتماعی معمولاً تنها بخشی از این فرآیند است. این طرح اغلب توسط یک روانپزشک یا روانشناس بالینی دارای مجوز نظارت می شود و معمولاً شامل کار با مشتری به صورت فردی و در محیط های اجتماعی، با استفاده از رویکردهای مختلف است.