هوش مصنوعی طی سال‌های اخیر سر و صدای زیادی به پا کرده و بارزترین آن معرفی و عرضه یک هوش مصنوعی مولد یا بهتر بگوییم، یک ربات گفتگوگر به نام ChatGPT توسط شرکت OpenAI بود. رباتی که در همان روزهای اول پس از انتشار با استقبال میلیونی مواجه شد و تعجب همگان را با پاسخ‌هایی که تقریبا برای هر سوالی در آستین داشت، برانگیخت.
تاریخچه توسعه هوش مصنوعی پر از فراز و نشیب بوده است و در برهه‌هایی از زمان علاقه و بودجه اختصاص داده شده به آن کاهش یافته است. بدون پافشاری دانشمندان، هوش مصنوعی هیچ‌گاه در وضعیت کنونی قرار نمی‌گرفت و بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی روزمره ما نمی‌شد.
هوش مصنوعی به آسان‌تر شدن پیشرفت‌های علمی کمک کرده است و به نظر می‌رسد توانایی‌های هوش مصنوعی محدود به قوه تخیل ما و قدرت رایانه‌ها است. در حالی که مزایای هوش مصنوعی واضح و روشن است، اختلاف نظرهایی نیز پیرامون این فناوری وجود دارد.
ما روزانه با هوش مصنوعی در ارتباط هستیم و از آن استفاده می‌کنیم اما با این حال هنوز تردیدهایی در مورد استفاده از این فناوری وجود دارد. بعضی از افراد نگران تسلط ربات‌ها بر جهان هستند، این در حالی است که برخی از مشکلات اخلاقی کنونی این فناوری بررسی فوری و اساسی می‌طلبد.
یک شبکه‌ی مصنوعی یادگیری عمیق که داده‌های آموزشی آن برای دستیابی به عملکرد فوری محدود شده است دیدگاهی ساده اما مملو از نژادپرستی و کلیشه‌های جنسیتی از خود نشان می‌دهد. برای مثال سیستم گوگل که در تشخیص چهره دچار اشتباه می‌شد یا الگوریتم آمازون که هنگام استخدام مردان را به زنان ترجیح می‌داد. البته این مشکل در درجه‌ی اول متوجه اپراتور است که در مورد نحوه عملکرد شبکه مصنوعی تصمیم می‌گیرد و نمی‌تواند در نتیجه‌ی خطای الگوریتم باشد.
از سوی دیگر پدیده‌ی نگران کننده‌تری نیز در ربات هوش مصنوعی رخ داده است و گاهی در هنگام گفتگو به دروغگویی روی می‌آورد. این موضوع نشان می‌دهد که امکان انحراف در هوش مصنوعی وجود دارد.
اما در کنار جنبه سرگرمی و پاسخ به سوالات مختلف که جالب توجه است، هوش مصنوعی که از تمام مطالب موجود در فضای مجازی می‌آموزد، می‌تواند کاربردهای فراوانی درحوزه‌های پرشمار داشته باشد.
به عنوان مثال تاکنون از آن در برنامه‌های مختلف پزشکی و داروسازی، مهندسی، فرهنگی، اقتصادی، آموزشی و غیره استفاده شده است و به شکلی روزافزون در حال گسترش است.
حال با توجه به این که هوش مصنوعی قادر است انبوهی از اطلاعات را در مدت زمانی بسیار کوتاه از بر کند، برخی کارشناسان در حوزه آموزش را به دلیل امکان سوءاستفاده از آن در برنامه‌های آموزشی نگران کرده است.
آنها نگرانند که دانش‌آموزان و دانشجویان از این فناوری برای تقلب یا نوشتن تکالیف و حل مسائل و مقاله‌نویسی استفاده کنند.
در مقابل، برخی دیگر از کارشناسان در جبهه مخالف معتقدند که بهره‌گیری از هوش مصنوعی مزایای قابل توجهی در حوزه آموزش دارد و در کنار آن می‌توان با وضع مقررات مشخص از تقلب و سوءاستفاده از آن جلوگیری کرد.
مانند هر فناوری نوین دیگری، چت‌بات‌های هوش مصنوعی نیز در ابتدای راه با ممنوعیت‌ها و محدودیت‌هایی مواجه شده‌اند.
استفاده از ربات ChatGPT در سیستم آموزشی بسیاری از کشورها از ترس تقلب ممنوع شده است، اما این سکه روی دیگری نیز دارد و برخی کشورها نه تنها آن را ممنوع و محدود نکرده‌اند، بلکه با آغوش باز به استقبال آن رفته‌اند. مثلا کشور امارات اعلام کرده است که به زودی در سیستم آموزشی خود از ChatGPT به عنوان یک دستیار هوش مصنوعی برای آموزگاران بهره خواهد برد.
در ادامه به بازگویی چند مورد از تاثیرات و نحوه استفاده از هوش مصنوعی در این حوزه می‌پردازیم تا دریابیم که این فناوری تاکنون چه مزایا و معایبی برای آموزش پایه و عالی داشته است.
