حجتالاسلام قاسم فلسفی در خصوص ضرورتهای نشاط اجتماعی اظهار کرد: اسلام که دینی فطری و تأمینکننده نیازها و صلاح دنیا و آخرت انسان است، نه تنها مخالف شادی و فرح نیست، بلکه حامی و پشتیبان آن نیز است.
وی با بیان اینکه شادی و نشاط در قرآن کریم بارها و بارها مورد اشاره قرار گرفته است، بیان کرد: در قرآن واژهگانی آمده است که هر کدام به بُعدی از مفهوم شادکامی اشاره دارد که شامل طمأنینه، سرور، لذت، أمن، سکینه، فکه، حبر، نضره، ناعمه، راضیه، ضحک، بهجت، نشره، نشاط، عیش، اهنأ و بشاشه بوده است.
فلسفی با بیان اینکه باید شادی و اندوه که هر کدام در جای خود مورد نیاز انسان هستند را در جای طبیعی خود برای انسان قرار دهیم، تصریح کرد: به هنگام آغاز یک زندگی مشترک و شکلگیری یک خانواده، انسانها شادی را میپسندند و در صحنههای غم بار، شادمانی را نمیپسندند، اما اصل را در زندگی انسان بر شادی میگذارد.
این روانشناس و کارشناس مذهبی با بیان اینکه نشاط را میتوان اساسیترین مسئله مورد توجه برای تمام نسلها و در سه جزء اساسی هیجانات مثبت، رضایت از زندگی و فقدان عواطف تعریف کرد، افزود: نشاط باعث بهوجود آمدن روحیه امیدواری به آینده و نگرش مطلوب و رضایتآمیز نسبت به خود و دیگران میشود. همچنین این مفهوم باعث میشود که شخص بتواند روابط اجتماعی متعادلی برقرار کند.
فلسفی ادامه داد: نکتهای که در این مورد مهم به نظر میرسد توجه به منشأ شادمانی و نشاط است که دل انسان را چه امری شاد کرده و میکند که از جمله عوامل مؤثر بر نشاط میتوان به خانواده، محیط اجتماعی و شغلی، میزان درآمد، ارزشها، باورها، اعتقادات و برخی خصوصیات شخصیتی، سلامت جسمانی و روانی، پیوندهای عاطفی، اعتماد به نفس بالا، داشتن حمایتهای اجتماعی، رضایت از ازدواج، رضایت و لذت بردن از محیط کار، دوست داشتن دیگران و طبیعت، فعالیت در امور خیریه و هدفمند بودن زندگی را نام برد.
وی تصریح کرد: حال در این میان نشاط مثبت باعث دور شدن شخص از کینه و نفرت شده و زمینه انتخاب آگاهانه شخص در اهداف زندگی خود را فراهم آورده و زمینهساز ایجاد روحیه تلاش برای تحقق و رسیدن به اهداف مورد نظر، افزایش موفقیتهای شخصی و اجتماعی و تمایل بیشتر در کمک به دیگران است.
این روانشناس و کارشناس مذهبی بیان کرد: نکته دیگر این است که باید شادی واقعی و نه زودگذر را در زندگی بیابیم؛ بسیاری سؤال میپرسند که آیا میشود در شرایط تلخی که جوامع بشری با آن روبرو هستند شاد بود؟ باید گفت وقتی انسان به یک توافق درونی برسد در این مواقع نیز میتواند از شادی و امید برخوردار شود.
فلسفی ادامه داد: بهطور مثال فکر کنید در شرایط اقتصادی نامطلوب و یا شرایطی که دائماً زلزلههای مختلفی در جهان رخ میدهد و جان انسانها تحت تأثیر قرار میگیرد نیز میتوان شاد و با امید به زندگی خود ادامه داد؛ تنها باید به این فکر کنی که چقدر این شادی در زندگیات تأثیر دارد.
وی تصریح کرد: از سویی دیگر باید به این نکته بنگری که بسیاری از مواردی که در زندگی رخ میدهد، در دست انسان نیست؛ درست است انسان با اختیار آفریده شده اما گاهی مواردی رخ میدهد که خواست خداوند بوده و ما در آن دخیل نیستیم.
این مشاور خانواده اظهار کرد: در هنگام وقوع حوادث منفی در زندگی باید به جای غم به این نکته فکر کرد که آیا من در ایجاد حوادث دخیل بودم و آیا میتوانستم جلوی بسیاری از موارد را بگیرم؛ پاسخ این سؤال به صلح درونی فرد کمک و او را به ادامه زندگی امیدوارتر میکند؛ چراکه ما در بسیاری از حوادث زندگی مانند وقوع زلزله یا از دست دادن یک عزیز دخیل نیستیم.
پس از سوگ میتوان به شادی رسید
فلسفی ادامه داد: همچنین فکر کردن به نکاتی از زندگی که هنوز نقطه امید هستند در کنار حوادث تلخ روزگار و روزهای پر از غم زندگی میتواند کمککننده برای ادامه امید در زندگی باشد، از انسانی که عزیزی را از دست داده نمیتوان انتظار شادی داشت؛ این غم طبیعی است، اما میتوان از او انتظار داشت به مرور به زندگی پر از امید و شادی خود بازگردد، چراکه باید فکر کند که این مرگ و از دست دادن، در اختیار او نبوده و خداوند اینگونه خواسته است.
این روانشناس خانواده با بیان اینکه امیرالمؤمنین علی(ع) میفرمایند: «شادی انبساط خاطر و نشاط میآورد و غم و اندوه، دل را گرفته و نشاط را برمیچیند.»، تصریح کرد: اختلال سوگ شامل پنج مرحله است؛ وارد آمدن شوک به فرد و سپس انکار حادثهای که باعث شده فرد عزیز خود را از دست بدهد. مرحله دوم خشم است که پس از مرحله پذیرش رخ میدهد و فرد واکنشهایی از سر شکوِه و شکایت انجام میدهد و مرحله بعدی نیز چانهزنی است که فرد سعی میکند از این غم فرار کند.
وی با بیان اینکه مرحله بعدی افسردگی است که شامل احساس گناه و پوچی دائمی است و آخرین مرحله نیز پذیرش است که با اقدامات درمانی یا مراجعه به مشاور آغاز میشود، بیان کرد: درست است از فردی که عزیزی از دست داده و یا در بحران زلزلههای هر روزه روزگار میگذراند نمیتوان انتظار شادی داشت، اما باید با مراحل درمانی از این سوگ دور شد.
فلسفی با اشاره به اینکه اگر فرد در این زمان خود از رفتن نزد مشاور خودداری کرد باید با دخالت اطرافیان به سمت دوری از این فضا پیش رود، تصریح کرد: باید با درک رنجهای زندگی و تطبیق با آن به شادی رسید که این امر جز با تمرین حادث نخواهد شد.