تلاش‌های زیادی برای رسیدن و کشف عوامل مؤثر در رضایتمندی از زندگی بشر توسط محققین صورت پذیرفته است. از نگاه اسلام نیز احساس رضایت و رضایتمندی از بافضیلت‌ترین اعمال بشمار می‌آید.
احمد فرشادفر در یادداشتی نوشت: زندگی شیرین و لذت‌بخش مستلزم داشتن رضایتمندی از زندگی که در صورت دانستن روش و مهارت به آن می‌رسیم. در این یادداشت بر آنیم تا سه مورد از عوامل مؤثر در رضایتمندی از زندگی را بر اساس متون اسلامی بیان می‌کنیم:
۱-پذیرش:
امروزه یکی از بروزترین روش‌های درمانی در فضای مشاوره و روانشناسی روش اکت(act) است. در این روش در گام نخست فرد را با واقعیتی که در آن قرار دارد مواجه می‌کنند. تا در گام‌های بعدی زمینه را برای حل مشکلات درمان‌جو فراهم آورند.
به‌عنوان نمونه فردی که خود را برای شرکت در یک مهمانی آماده کرده وقتی بجای سالن پذیرایی با سالن بدن‌سازی یا جلسه‌ی آزمون مواجه شود قطعاً جاخورده و مدام برای فرار از محیط تلاش می‌کند.
در این شرایط لحظه‌لحظه‌ی حضور فرد در محیط برای او زجرآور خواهد بود. در مقابل کسی که از ابتدا می‌داند قرار است در سالن بدن‌سازی قدم گذارد یا در جلسه‌ی آزمون شرکت کند خود را برای چنین محیطی آماده کرده و راحت‌تر با سختی‌ها و تبعات محیط کنار می‌آید. بابیان این مطلب باید گفت که گام نخست برای احساس رضایت از زندگی «شناخت حقیقت زندگی و آماده‌سازی خود مطابق با آن» است.
خداوند متعال در قرآن کریم بارها بر این بوده تا باور صحیحی از زندگی دنیا ارائه نماید. در سوره‌ی انشقاق آیه‌ی ششم چنین آمده: «یا أَیُّهَا الْإِنْسانُ إِنَّکَ کادِحٌ إِلى رَبِّکَ کَدْحاً فَمُلاقِیهِ؛ اى انسان! تو با تلاش و رنج به‌سوی پروردگارت مىروى و او را ملاقات خواهى کرد!».
«کَدح» به معنى تلاش و کوششى است که با رنج و تعب همراه است و در جسم و جان اثر می‌گذارد که خداوند بار دیگر هم تأکید کردند و می‌فرماید: «انک کادح الی ربک کدحا» یعنی با سختی می‌روی آن‌هم چه سختی…!
همین‌طور در سوره‌ی بلد خداوند با قسم‌های مکرر برای باورپذیر کردن حقیقت زندگی و قسم خوردن به مکه و ابراهیم و اسماعیل می‌فرماید: «قطعاً ما انسان را در رنج آفریدیم و زندگى او پر از رنج‌هاست»!
در سوره‌ی بقره آیه ۲۱۴ خداوند می‌فرماید: «آیا گمان کردید داخل بهشت مىشوید، بی‌آنکه حوادثى همچون حوادث گذشتگان به شما برسد؟! همانان که گرفتاری‌ها و ناراحتی‌ها به آن‌ها رسید و آن‌چنان ناراحت شدند که پیامبر و افرادى که ایمان آورده بودند گفتند: پس یارى خدا کى خواهد آمد؟!» (در این هنگام، تقاضاى یارى از او کردند و به آن‌ها گفته شد: آگاه باشید، یارى خدا نزدیک است!)
بر این اساس گام نخست برای رضایت از زندگی پذیرفتن این حقیقت است که ماهیت زندگی دنیا سختی و امتحان است. به گفته یکی از بزرگان دنیا مثل یک سالن بدن‌سازی است که فرد با زدن وزنه‌های سنگین و سنگین‌تر تلاش دارد تا توسعه‌ی وجودی پیداکرده و در ملکوت آسمان‌ها سیر کند. با پذیرش این مطلب انسان خود را ازلحاظ روانی برای شرایط سخت دنیا آماده کرده و سختی‌های آن را بخشی از طبیعت آن لحاظ می‌کند و از بسیاری از عجزولابه‌ها به‌صورت طبیعی دست می‌کشد.
۲-شناخت قوانین
عامل دوم برای کسب رضایت در زندگی شناخت قوانین حاکم بر نظام هستی است؛ طبیعتاً برای استفاده صحیح و حداکثری از محیط باید قوانین حاکم بر آن را بدانیم. خداوند متعال بابیان قوانینی که در حیات ابدی ما مؤثر است تلاش کرده تا راهکارهای مؤثر برای رشد حداکثری و بهره‌مندی از زندگی را به ما نشان دهد. به‌عنوان نمونه بیان بیش از ۲۰ عامل مؤثر در رزق و روزی، راهکارهای افزایش نشاط، کاهش غم و اندوه، کاهش مشکلات و… ازاین‌دست است.
به‌عنوان نمونه پیغمبر اکرم(ص) می‌فرماید: نه حرص زدن حریص روزی را به‌سوی او می‌کشاند و نه ناخوش داشتن کسی روزی را از او بازمی‌دارد، ای مردم هیچ انسانی باهوش و ذکاوت خود نمی‌تواند تغییری در جهت افزایش روزی خود پدید آورد و از روزی هیچ فقیری به سبب کم‌هوشی او کم نمی‌شود، کسی که این نکته را بداند و به آن عمل کند بیش از همه آسایش دارد و سود برده است. خواننده مستحضر است که این روایات منافاتی باکار و تلاش ندارد! «لیس للانسان الا ما سعی»
در روایت دیگری از امام باقر(ع) آمده: روزی‌ها معین و تقسیم‌شده است و خداوند را زیادتی است که آن را از طلوع فجر تا طلوع خورشید تقسیم می‌کند و این فرموده‌ی اوست که: «از خدا فضل او را بخواهید.» امام سپس فرمود ذکر خدا بعد از طلوع فجر در تحصیل روزی مؤثرتر است از سفر کردن و کوشیدن.
در احادیث عوامل زیادی برای افزایش رزق و روزی ذکرشده مانند صدقه دادن، خوش‌نیت بودن، اطعام کردن، دعا کردن پشت سر برادر دینی و همچنین عواملی که سبب کاهش رزق و روزی می‌شوند مثل گناه، حرام‌خواری، حق خوری و…
شناخت و به‌کارگیری چنین راهکارهایی قطعاً در افزایش رضایتمندی از زندگی مؤثر خواهد بود.
۳-خیر باوری
عامل سوم در احساس رضایتمندی از زندگی باورمندی به عدم وجود بن‌بست در زندگی مؤمنانه است؛ یعنی خداوند امور عالم را به‌گونه‌ای تدبیر می‌کند که همواره خیری برای مؤمن در آن باشد. امام باقر علیه‌السلام می‌فرمایند: «فِی کُلِّ قَضَاءِ اللَّهِ خَیْرٌ لِلْمُؤْمِنِ؛ در هر اتفاقی که برای مؤمن می‌افتد خداوند خیری قرار داده است.»
امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «روزی پیامبر فرمودند من از چیزی به‌اندازه‌ی مؤمن تعجب نکردم اگر جسمش در دنیا با قیچی ریزریز شود برایش خیر است و اگر مالک تمام آسمان و زمین شود برایش خیر است و هر کاری که خداوند با مؤمن انجام دهد برایش خیر است».
سؤالی در اینجا مطرح است که چگونه هر کاری و هر واقعه‌ای می‌تواند برای مؤمن خیر باشد خود خدای متعال در روایتی از امام باقر(ع) پاسخ می‌دهند: «پیامبر فرمود که خداوند می‌فرماید: همانا از بندگان مؤمن من افرادی هستند که امر دینشان اصلاح نمی‌شود مگر با غنی بودن و وسعت رزق و سلامت بدنی، این‌ها را با وسعت رزق و سلامت بدنی آزمایش می‌کنیم. پس با اینکار دینشان را اصلاح می‌کنیم و از بندگان مؤمن من افرادی هستند که امر دینشان اصلاح نمی‌شود مگر با سختی و فقر و مشکلات جسمانی، با اینکار دینشان را اصلاح می‌کنیم و من بهتر می دانم که دین بندگان مؤمنم با چه اصلاح می‌شود»
باور به این مطلب که بدترین اتفاقات هم درنهایت برای مؤمن خیر است ازلحاظ روانی تأثیر قطعی در رضایتمندی از زندگی خواهد داشت.
در این یادداشت به سه مورد از عوامل مؤثر در رضایتمندی از زندگی اشاره کردیم. عوامل دیگری هم در افزایش رضایتمندی از زندگی نقش دارند که می‌توان در مجالی دیگر به آن‌ها پرداخت.
