حتما برای هر کدام از ماها پیش آمده که سالی چند بار برای خرید کردن به فروشگاههای زنجیرهای مراجعه کردهایم و با دیدن رنگ و لعاب و تبلیغات فروشگاه حتی بیش از آنچه نیاز داشتهایم، خرید کردهایم. شاید گمان کنیم که این امر لزوما به واسطه تبلیغات، نوع چیدمان، رنگها و موارد دیگر باشد اما بد نیست که بدانیم یکی دیگر از عوامل خرید بیمحابا، موسیقی است!
به گزارش پایگاه خبری سازمان نظام روانشناسی و مشاوره ایران – همه ما بارها و بارها در فروشگاههای زنجیرهای و مراکز خرید شنونده موسیقی آرامبخش بودهایم. در فروشگاههای زنجیرهای نوع موسیقیای که به کار برده میشود، قطعاتی با ریتم آرام هستند که گویی به ذهن آرامش میبخشند و اینگونه فرد را مجاب میکنند که در یک فضای آرام مجال بیشتری برای خرید دارد. در کنار این، خیلی وقتها هم در مغازههای کوچکتر که موسیقی با صدای بلند، با کلام و ریتمیک پخش میشود، احساس میکنیم که فضای چندانی برای حرکت نداریم و ممکن است موسیقی موجب آزار ما شده و آن فضا را ترک کردهایم.
موسیقی روی احساسات و رفتارهای ما تأثیرگذار است!
در حقیقت اگر بخواهیم دقیقتر این امر را توضیح دهیم، موسیقی روی احساسات و رفتارهای ما تأثیرگذار است!
نمونه دیگر اثرگذاری موسیقی را میتوان در سینما دید. آیا تا به حال هنگام تماشای یک فیلم یا نمایش تلویزیونی صدا را کم کردهاید؟ آنچه با این کار آشکار میشود آن است که موسیقی جوی ایجاد میکند که بدون آن بسیاری از صحنهها بیمعنا میشوند. موسیقی به طرق متعددی در لذت بردن ما از فیلم یا برنامه تلویزیونی سهم دارد. بیشتر موسیقی فیلمها برای تأثیرگذاری ناخودآگاه در احساسات ما طراحی میشوند که اگر داستان مبهم باشد موسیقی میتواند سرنخهایی درباره آنچه در حال وقوع است در اختیارمان بگذارد. درحقیقت وقتی که هیچ اطلاعات دیگری وجود ندارد موسیقی میتواند به تعریف شخصیتها کمک کند.
آیا میدانستید سرعت خرید ما رابطه مستقیمی با سرعت و میزان صدای موسیقی پس زمینهای دارد که در حال پخش است؟ وقتی موسیقی کند است، زمان بیشتری صرف خرید میکنیم و در نتیجه به خرج کردن پول بیشتری گرایش داریم
گاهی تمی به شخصیتی تعلق میگیرد که معنای چنین تمهایی بسته به تفاوتهای فرهنگی متفاوت است. مثلاً موسیقیای که در یک فرهنگ نشاندهنده شجاعت است، شاید در فرهنگی دیگر نشاندهنده شرارت باشد.
موسیقی خیلی وقتها در ارائه اطلاعات به مخاطب مؤثرتر از دیالوگ است؛ مثلاً در نشان دادن دوره زمانی تاریخی یا آتی که کنش در آن زمان رخ میدهد. موسیقی میتواند نشاندهنده اضطرار باشد و وقتی قرار است، اتفاق ترسناکی بیفتد بر تنش دامن بزند در حالی که زیاد شدن صدا موجب ایجاد تصوری از توالیهای به سرعت در حال حرکت شود. جایی که موسیقی با کنشها همراه میشود، از آنجا که موسیقی تجربه احساسی ما را عمق میبخشد حال و هوای واقعه را بهتر به یاد میسپاریم.
چقدر به موسیقیای که در محیط پخش میشود، هوشیارید؟
هنگام خرید، صرف غذا یا صحبت تلفنی چقدر به موسیقیای که در محیط پخش میشود، هوشیارید؟ آیا موسیقی در این بسترها شما را آزار میدهد یا فکر میکنید، تجربه شما را بهبود میبخشد؟
عادات ما در خرید کردن، خوردن و نوشیدن را میتوان از طریق موسیقی دستکاری کرد. آیا میدانستید سرعت خرید ما رابطه مستقیمی با سرعت و میزان صدای موسیقی پس زمینهای دارد که در حال پخش است؟ وقتی موسیقی کند است، زمان بیشتری صرف خرید میکنیم و در نتیجه به خرج کردن پول بیشتری گرایش داریم. نوع موسیقی در حال پخش میتواند در سرعت ما تأثیر بگذارد.
طی یک تحقیق، موسیقی کلیشهای فرانسوی با آلمانی در فروشگاهی پخش شد. این امر در اینکه نوشیدنی فرانسوی یا آلمانی خریداری شود تأثیر گذاشت، هرچند مشتریانی که بعداً با آنها مصاحبه شد از تأثیر موسیقی بیاطلاع بودند. در پژوهش دیگری، موسیقی متنِ تجسمبخش طبیعت، روی تصورات درباره کشور تولیدکننده آب پرتقال اینکه آیا پرتقالها دستکاری ژنتیکی شدهاند یا خیر و همچنین روی باورها درباره فواید نوشیدن آب پرتقال برای سلامتی تأثیر گذاشت!
موسیقی و ترغیب ما برای چرخیدن در فروشگاه!
بنابراین از موسیقی برای ترغیب ورود به فروشگاهها و چرخیدن در آنها استفاده میشود. موسیقی طوری انتخاب میشود تا برای کسانی که احتمالاً مجموعهای از محصولات ارائه شده را خریداری میکنند، جذاب باشد. تأثیرات موسیقی مورد استفاده در این روش به تطابق بین موسیقی و ترجیحات مشتری، آشنا بودن موسیقی، میزان محبوبیت آن و حال و هوای مشتری بستگی دارد.
یکی از روشهایی که از موسیقی استفاده تجاری میشود، این است که بر سطح بر انگیختگی ما تأثیر میگذارد. مثلاً، رستورانها میتوانند از موسیقی برای تغییر سرعت ما در غذا خوردن یا نوشیدن استفاده کنند. وقتی که موسیقی آرام پخش میشود، سرعت غذا خوردن ما کاهش مییابد و پول بیشتری خرج نوشیدنیها میکنیم. موسیقی سریع بر سرعت صرف غذا میافزاید و این امر موجب میشود که در اوقات شلوغی نوبت زودتر به نفرات بعدی برسد.
نوع موسیقی در حال پخش زمانی که پای تلفن در حالت انتظار قرار داریم، میتواند در ادامه تماس یا قطع آن تأثیرگذار باشد. اگر موسیقی را دوست داشته باشیم، احتمال این که منتظر بمانیم بیشتر است. از آنجا که ترجیحات موسیقایی در میان مردم تنوع وسیعی دارد، شرکتها در مورد اینکه چه نوعی از موسیقی را پخش کنند و اینکه نکند برخی از مشتریان را فراری دهند، باید تصمیمات دشواری بگیرند. حتی شاید برخی تصمیم بگیرند که با توجه به جمیع جوانب بهتر است، هیچ موسیقیای پخش نشود!
در برخی کشورها از موسیقی با صدای بلند به منزله نوعی جنگ روانی نیز استفاده شده است. مثلاً آهنگ «مرد شنی وارد میشود» از گروه متالیکا را ساعتها با صدای بلند در خلیج گوانتانامو پخش کرده و آن را به منزله نوعی شکنجه به کار گرفته است
وقتی موسیقی جنگ روانی راه میاندازد!
در تبلیغات، موسیقی نقشی اساسی در ترغیب به خرید محصولات خاص دارد. تصور میشود که اگر موسیقی با تلقی مشتریان از ماهیت محصول تطابق با تناسب داشته باشد، نگرش مشتریان بالقوه را بهبود میبخشد. مثلاً اغلب برای تبلیغ اتومبیلهای اسپرت گرانقیمت از موسیقی کلاسیک هیجان انگیز استفاده میشود یا تبلیغات مواد غذایی معمولاً با آهنگهای شاد همراهاند که ممکن است نام محصول را در اشعار خود داشته باشند. وقتی که موسیقی به خوبی با محصول جور درآید بهتر در اذهان باقی میماند. در مجموع، موسیقی در ارتقای جذابیت محصولات و به خاطر سپردن آن مؤثر است.
ما بر اساس قاعدهای کلی مایلیم از موسیقیای که دوست نداریم، فاصله بگیریم. این امر موجب شده که پلیس یا مقامات محلی از موسیقی استفاده کنند تا افرادی را که عناصر نامطلوب میشمرند به ترک اماکن عمومی مجاب کنند. معمولاً برای این منظور از موسیقی اپرا یا سایر موسیقیهای کلاسیک استفاده میشود. در برخی کشورها از موسیقی با صدای بلند به منزله نوعی جنگ روانی نیز استفاده شده است. مثلاً آهنگ «مرد شنی وارد میشود» از گروه متالیکا را ساعتها با صدای بلند در خلیج گوانتانامو پخش کرده و آن را به منزله نوعی شکنجه به کار گرفته است.
منبع: کتاب «روانشناسی موسیقی» از سوزان هلم با ترجمه سهند سلطاندوست